TEZ – Genel Bilgiler
Tez Nedir?
Kısaca tez; tartışmaya, iddiaya dayanarak bir öneri, fikir ileri sürmektir. Yüksek lisans eğitiminde “tez”in amacı; öğrencinin araştırma yapma yeteneğini kazanması ve yaptığı araştırma ile bilime katkı sağlamasıdır.
Tez hazırlarken bilim dünyasına bir yenilik getirmek, yeni yorumlamalarda bulunmak ön planda tutulmalıdır. Aşağıda tez ile ilgili genel bilgilere ve tanımlara ulaşabilirsiniz. Detaylı bilgiler için Tez altındaki diğer başlıkları ziyaret ediniz.
Öncelikle tez başlıklarından ve hipotez, teori gibi tezle ilgili genel terimlerden başlayalım.
Tezin konu başlığı uzun olmamalıdır. Tez başlıklarında sıkça rastlanan, “üzerine çalışmalar”, “üzerine araştırma” ve “üzerine gözlemler” gibi kelime israflarından kaçınılmalıdır.
Hipotez (Varsayım) Nedir?
Hipotez: Bir gözlemin,bir olayın,bir olgunun veya bilimsel bir problemin,üzerinde daha fazla inceleme yapılarak test edilmesine olanak veren,öneri niteliğinde açıklama (önerme).
Teori (Kuram) Nedir?
Teori: Tekrarlanan gözlem ve deneylerle, mevcut bilgi birikimi düzeyinde doğruluğu büyük ölçüde kabul edilmiş, ancak yine gözlem ve deneyler yoluyla yanlışlanabilme olasılığı bulunan, öngörülerinde doğru çıkmış hipoteze, teori (kuram) denir. Teoriler, gözlem, deney, akıl ve mantık yollarıyla her defasında doğrulanabilmelidir. Ünlü Amerika’lı Matematikçi John Forbes Nash‘in kullanılır hale getirdiği “Oyun Teorisi” teoriye bir örnek olarak verilebilir.
Diğer Başlıca Bilimsel Teoriler:
Yasa (Kanun) Nedir?
Tekrarlanan gözlem ve deneylerle, aynı şartlarda aynı sonuçları verdiği kesin olarak belirlenen, akıla ve mantığa uygun, genel kanıya göre kabul görmüş, değişmez nitelik kazanmış, yanlışlanma olasılığı olmayan gerçek bilgiye, yasa (kanun) denir. Yasalar değişmezlik ilkesine sahiptir.Yasaları yanlışlamaya çalıştığınızda yasayı çökertmeniz mümkün olmaz. En gerçek değişmezlerdir. Bilimsel çalışmalarda bu mevcut değişmezleri kullanarak yeni değişmezler ortaya çıkarmaya çalışırız.
Bilimsel Yöntem:
Bilimsel yöntem olayları, olguları açıklamaya veya bilimsel bir problemi çözmeye çalışırken kullandığımız yöntemdir. Bu yöntemi kullanırken, gözlem ve deneylerden faydalanırız. Ortaya attığımız iddianın başkaları tarafından test edilebilme imkanı olmalıdır.Yoksa ortaya attığınız iddia boş, anlamsız ve değersiz iddia olacaktır. Sistemli bir şekilde yapılan gözlem, deney, test, ölçme, araştırma, inceleme birer bilimsel yöntemdir.
Bilimsel Düşünce:
Akıla ve mantığa uygun olarak,mevcut değişmez bilgileri kullanarak yeni değişmez bilgiler ortaya çıkarma çabasıdır. Bilimsel bir çalışma yaparken ya da çözmeye çalıştığınız problem üzerinde düşünürken sadece algısal gözlemlerden ve mevcut bilgi birikiminden faydalanmayız. Bilimsel düşünceye katkısı olan başka unsurlar da vardır. Bunlar; hayal gücü, yaratıcılık, görebilirliktir.
Hayal gücü, fiziksel olarak mevcut olmadığınız veya olamayacağınız ortamlarda gelişen olayları beynimizde sanal olarak görüntüleyebilme yeteneğidir. Bu yeteneğe sahip olan insanlar, başkalarının hiçbir zaman ortaya çıkaramayacağı veya çok sonraları bulunacak şeyleri ortaya çıkarabilirler.
Yaratıcılık,mevcut madde, bilgi birikimi, akıl, mantık ve düşünce gücünü kullanarak tesadüfen veya sistematik olarak, daha önce benzeri olmayan, yeni bir bilgi, buluş, yapı ortaya çıkarmaktır.
Görebilirlik, mevcut sistemde, aslında göz önünde olup da daha önce kimsenin farkına varmadığı bir bilgiyi, bir olguyu, bir olayı veya bir neden-sonuç ilişkisini ortaya çıkarabilmektir.
Bilimsellik:
Bilimselliğin en önemli kriteri yapılan çalışmanın sistemli bir şekilde yapılmasıdır. Amaç mevcut değişmez bilgileri belli bir yöntemle kullanarak başka değişmez bilgiler ortaya çıkartmaktır. Bu sayede genellenebilecek, problem çözümlerinde kullanılabilecek gerçek veya gerçeğe yakın bilgi potansiyeli oluşturulur. Elde edilen bu değişmez bilgiler tekrar başka problemlerin çözümünde kullanılır.
Değişmez bilgiye ulaşmak için kullanılan her yöntem, her düşünce bilimseldir diyebiliriz. Bir olayın, bir olgunun, bir düşüncenin bilimselliğinden bahsedebilmemiz için ve onun yasa olabilmesi için gerekli değişmezlik kriterine ne kadar uyup uymadığına bakarız. Yasalaşmış bilgiler zaten doğal olarak bilimseldir. Teorilerin bilimsel olabilmesi için, mevcut bilgi birikimi düzeyinde doğrulanabilmesi, kısmen de olsa içerisinde mevcut değişmezler barındırması gerekir. Teoriler kesin olarak kabul edilmiş gerçekler olmadığı için, her zaman tartışmaya açıktır ve zaman içerisinde tekrar, tekrar doğrulanmaya ihtiyaç duyarlar.
Tez Nasıl Hazırlanır?
Özetle tez yazımı aşağıdaki adımlardan oluşur. Konu Seçme, Konuyu Sınırlandırma, Hipotez Kurma, Araştırma Metodu Belirleme, Geçici Plan, Geçici Kaynak Oluşturma, Okuma ve Not Alma, Tez Yazma Aşaması ve Tez Yazımı Sonrası Düzenlemeler…
Bu adımlarla ilgili detaylı bilgi için: Adım Adım Tez Hazırlama
Tez Yazım Kuralları
Tez yazım kuralları konusunda ilgili üniversitenin tez yazım kılavuzu size yardımcı olacaktır. Tez yazım kılavuzunda tez yazımı ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar örneklerle belirtilir. Kılavuzlara ek olarak Tez Taraması yaparak sizinle benzer konularda yazılmış tezleri de inceleyebilirsiniz. Tez Taraması İçin: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Tez Konuları
Tez konusu seçerken yine geçmiş yıllarda yazılmış tezler size yardımcı olabilir. Yerli ve yabancı kaynaklardan yaptığınız taramalar ve danışmanınızla vereceğiniz karar doğrultusunda Tez konunuza karar verebilirsiniz.
Tez Örnekleri
Tez hazırlamaya başlayacağınız ilk günden itibaren size yardımcı olabilecek en önemli kaynaklar sizin konunuza benzer alanlarda geçmiş yıllarda yazılmış tezlerdir. YÖK’ün tez arşiv sistemini kullanıma açmış olması bu konuda çok önemli bir avantajdır. Aşağıdaki linkten geçmiş yıllarda yazılmış tezlerle ilgili detaylı tarama yapabilirsiniz.